مقاله 9: مواد مورد استفاده برای چرخدندهها3 / Article9:Kind of Material for Gears 3
آهن ریختگی
چرخدندههای ساخته شده از آهن ریختگی ارزان است و ظرفیت ضربهی زیادی دارد. وقتی چرخ دندهها دارای شکل پیچیده میشوند. در موارد مشخص آهن ریختگی تنها انتخاب است. آهن ریختگی نسبت به فولاد ضعیفتر و تردتر است. گرافیت زیادی که در آهن ریختگی وجود دارد نقش روانکاری را انجام میدهد و از سایش دندانهها جلوگیری میکند. هنگامی که ظرفیت بار بیشتر و استحکام در برابر تنشهای تماسی مطرح است ممکن است از گرافیت کروی و یا چدن مالیبل استفاده شود. در سالهای اخیر چرخدندههای زینتر شده توسط فرایندهای متالورژی پودر از پودر آهن ساخته شده که دارای هزینهی کم ماشینکاری است و در جایی که استحکام آنقدر مورد نیاز نیست بکار میروند. این چرخدندهها دارای مقاومت سایشی و روانکاری سادهاند.
فلزات غیر آهنی
در میان فلزات غیر آهنی که در ساخت چرخدندهها کاربرد دارند، آلیاژ برنز دارای بیشترین استفاده است. انواع مختلف برنزها به عنوان مادهی خام برای چرخدنده بکار میرود و این بخاطر مقاومت خوب آن در مقابل نیروهای برشی است که بطور مثال در حلزون و چرخحلزون وجود دارد. همچنین مانند چدن، برنزها نیز به سهولت میتوانند برای دستیابی به اشکال پیچیده، در صورت لزوم ریخته شوند. فسفر برنز برای حلزون و چرخحلزون پیشنهاد میشود که همراه با سختی بالا و دقت فراوان است و معمولاً برای بار متوسط و سرعت متوسط بکار میرود. قلع- برنز ها استحکام خوب و سختی و ارتجاعیت مناسبی دارند و برای حلزون و چرخحلزون در موارد مختلف بکار میروند. سیلیکون- برنزها دارای خواص مشابه با فسفر-برنزها هستند. در کنار آن سرب برنز ، منگنز برنز ، آلومینیوم برنز و نیکل برنز نیز کاربرد بسیاری بهعنوان مواد چرخدنده پیدا کردهاند.
مواد غیر فلزی
علاوه بر انتخاب چرخدندههای فلزی گاهی اوقات به سبب آرام کار کردن و بیصدایی، چرخدندهها را از مواد نساجی یا چوب و یا فیبر و یا پوست خام تهیه مینمایند. وزن این نوع چرخدنده کم بوده و چرخدندههای تهیه شده از مواد نساجی نیز غیرقابلنفوذ آب میباشند و در مقابل روغن دوام دارند که معمولاً به چرخدندههای بیصدا معروفند. کار چرخدندههایساخته شده از مواد نساجی مثل نووتکست و رزیتکست که عبارتند از قشر نخ متراکمی که با صمغ مصنوعی تحت حرارت و فشار زیاد پرس شده رضایتبخش است و لنکنوفل که عبارت است از الیاف چوبی که با صمغ مصنوعی تحت حرارت زیاد پرس شده باشد. چرخدندههای نساجی و فیبری برای دستگاههای راهانداز بکار برده نمیشود زیرا در غیراینصورت دندههای آنها خواهد شکست. موارد استعمال این نوع چرخدندهها برای انتقال سرعتهای زیاد و فشار کم در حالیکه جنس چرخدندهی درگیر با آنها از فلز انتخاب گردد مناسب میباشد.